De Charme van een vergeten streekje
 | De charme van een vergeten streekje Sinds 1999 zijn we eigenaar van het landgoed Pian del Nasso, op 4 km afstand van Piana Crixia, precies op de grens van Ligurië en Zuid Piemonte. Ten noorden op 35 km van ons ligt Acqui Terme en 35 km zuidwaarts ligt Savona aan de Middellandse Zee. Dit gebied, Valbormida/Langhe, was tot enkele jaren geleden een vergeten streekje, omdat de Italiaanse autowegen richting Ligurese kust (Torino-Savona en Milaan-Genova) er rond omheen geleid zijn en de nu zo beroemde wijnstreek van de Langhe nog niet zo bekend was, waardoor de bestaande doorgaande provinciale wegen vaak door de reizigers gemeden werden. |
Dit artikeltje schetst ons persoonlijk beeld van juist dit gebied, dat steeds meer wordt gewaardeerd door de fijnproevers van het nog ongerepte Italiaanse leven. Hoewel onze streek nooit een gebied zal worden voor massa-toerisme, hebben wij toch een duidelijke opwaartse gang gezien van Noord-Europeanen; liefhebbers van ruimte, rust, stilte, overweldigende natuur, heerlijk eten en drinken, buitengewoon hartelijke locale bevolking ... kortom van ‘authentiek Italië’ temidden van drie onderling verschillende gebiedjes: de kust, de wijnstreek en de bergen. Het kiezen van onze streek is natuurlijk een belangrijke en persoonlijke keuze en kijkend naar de ontwikkeling van het toerisme in ‘onze vergeten streek’ willen we een aantal – vaak verborgen — aspecten belichten die voor een vakantie, het kopen van een vakantiehuis of zelfs het starten van een toeristische activiteit van belang kunnen zijn.
Direct om ons heen
Voor veel bezoekers en gasten die aankomen op Pian del Nasso is het vaak een dagje wennen. Ons eigen landgoed is zo stil, dat sommige gasten er de eerste nacht niet van kunnen slapen! Ook horen wij geregeld dat men nog nooit zoveel sterren heeft kunnen waarnemen, omdat het hier zo donker is ’s nachts. En de vraag “Wat was dat blaffen vannacht?”, krijgen we regelmatig, hetgeen het geluid is van burlende mannelijke reeën. Enige dagen nadat men bij ons is aangekomen, verdwijnt langzaam de spanning en stress van het moderne werk- en gezinsleven en geeft men zich over aan de nabijheid van de natuur om te genieten van de rust, de totale privacy en de prachtige flora en fauna. Mogelijk even een uitstapje, een duik in het zwembad, dan weer terug in je boek of niets doen, helemaal niets doen.... Ja, er moet natuurlijk wel gegeten worden, maar dan weer terug naar het nietsdoen.
Wij, de vaste bewoners, vinden het prettig om op dit landgoed te zijn gedurende alle jaargetijden, die in deze streek echt verschillend zijn: een winter met altijd wel sneeuw, het voorjaar met een explosie van groen en bloemen, een altijd warme zomer en een zachte herfst met het kleurenspel van de omringende loofbossen en naburige wijngaarden. Het gehele jaar zijn er voor ons de wekelijkse ontmoetingen met onze Italiaanse vrienden (altijd eten natuurlijk...) en we verheugen ons ook altijd op de vele ontmoetingen met alle Nederlandse vrienden die hun tweede huis hebben in de streek. Ook de contacten met buitenlanders die hier vast wonen zijn prettig (vooral buiten het seizoen). We zijn er intussen achtergekomen, dat we, na al die jaren hier in het buitenland, het ook toch heel vertrouwd vinden om een aantal goede Nederlandse vrienden hier in de buurt te hebben.
“Zolang het nog steeds voorkomt dat we op de provinciale weg achter een tractor of een Ape Triciclo in moeten houden, zitten we goed”, zeggen we vaak tegen elkaar, omdat dit een typisch kenmerk van het platteland is en niet van een overdrukke, overbekende toeristische omgeving. Ons eigen dorpje, Piana Crixia, is een schoolvoorbeeld van hetgeen het hier zo typisch en ouderwets Italiaans maakt: je rijdt door het dorp met lintbebouwing aan twee zijden van de doorgaande provinciale weg, met hier en daar een onbewoond huis en, wat verspreid, iets dat op een dorpswinkel of restaurantje lijkt. Saai, nietszeggend en je stelt je de vraag ‘Is dit nu alles?’. Vaak is dit het noodlot van vele kleine dorpjes aan doorgaande provinciale wegen naar de bekende toeristische gebieden, in ons geval naar de welbekende Italiaanse Riviera. Wij als kenners en inwoners van Piana Crixia, zien dit anders, er is best veel reuring in ons dorp en de winkeltjes en restaurantjes bestaan echt nog, al zijn wij natuurlijk een beetje bevooroordeeld maar toch....
Piana Crixia is een eeuwenoud dorpje aan de rivier de Bormida; het ligt in de Valbormida en aan de rand van de streek die ‘Langhe’ genoemd wordt. Het behoort tot de provincie Savona en ligt op de grens van Cuneo, Asti en Alessandria. Historisch en geologisch is Piana erg interessant: Piana betekent vlakte en Crixia is afgeleid van ‘kruispunt’. De Mansio Crixia was tijdens het Romeins imperium een kruis- en ook rustpunt van de romeinse wegen vanaf de kust richting Turijn en Tortona. Ook vele vondsten uit de pre-historie maken de plek interessant voor historici. Bijzonder zijn de Romaanse parochiekerk in de middeleeuwse Borgo van Piana, de kerkjes en huizen van de diverse parochies Lodisio, San Massimo, Villa, en de diverse ‘località’ zoals Praie, Molino, Pontevecchio en zelfs ons eigen landgoed località Pian del Nasso met nog één van de laatst overgebleven watermolens, die wij nu aan toeristen verhuren.
Piana heeft zelfs een Europees natuurmonument: ‘de Fungo’: een mega stenen paddenstoel, ontstaan door erosie, zeer indrukwekkend en zeker een bezoekje waard. Verder grenzen wij direct aan het regionale natuurpark van Piana Crixia: goed voor wandelen, biken en paardrijden. Geologisch interessant zijn de overal zichtbare ‘Calanchi’, prachtige grijze rotsformaties, verweerd door water en erosie (oude versteende zeebodem, miljoenen jaren geleden ontstaan) en uniek in noord Italie. Buiten het stukje lintbebouwing blijkt Piana één groot natuurgebied te zijn: het is erg gevarieerd met vele panoramische plekjes en we zeggen wel eens ‘Als je van de provinciale weg afgaat en daarna nog een keer afslaat, ben je werkelijk midden in de ongerepte natuur’ en de aanwezige diversiteit aan flora en fauna is inderdaad indrukwekkend; we hebben in augustus 2016 zelfs een heuse wolf kunnen zien op ons eigen landgoed!
In het najaar is het in Piana levendig vanwege de paddenstoelen-zoekerij, het jagen door de plaatselijke jachtclub en, wat veel mensen niet weten..., het ’s-nachts zoeken naar de witte truffels, want Piana is een belangrijk aanvoerkanaal voor de truffels die in Alba verhandeld worden; men zoekt ’s nachts om de beste vindplekken niet te verraden! Zo kun je in het najaar zomaar witte truffel kopen – tegen zeer aangename prijzen — bij plaatselijke bekenden.
Een piepklein treinstationnetje en de lokale busverbindingen zijn ook aangenaam, vooral als je kinderen hebt die zelfstandig naar het strand willen of mensen die vanuit vliegvelden naar de streek willen met openbaar vervoer en natuurlijk ook voor de grotere schoolgaande kinderen. Overigens is er een schoolbus voor kinderen tot ongeveer 14 jaar, dus de zes jaar lagere school en de 3 jaar middenschool; deze gemeente-bus komt de kinderen thuis ophalen en weer afleveren.
Zo heeft ons kleine dorpje nog meer te bieden: twee winkeltjes waar je alles kunt kopen, dus een soort Winkel van Sinkel; een uitstekende slager waar elke week een Piemontese vleeskoe geslacht wordt, een kapper, de apotheek, een postkantoortje en natuurlijk het gemeentehuis. Verder de cafè-bar waar ze heerlijk zelfgemaakt ijs verkopen. Daarnaast zijn er maar liefst drie restaurantjes, waarvan één met een cafè-bar met terrasje, restaurant en pension, een heuse Ierse pub (150 soorten bier!) met muziek in het weekend, waar je schapenvlees en speciaal gerookte zalm kunt eten en alls laatste is er het oudste restaurantje van ons dorp ‘Tripoli’ met een historie van vele generaties; dit verborgen juweeltje serveert zelfgemaakte ravioli waarvoor menig Milanees een alternatieve route kiest om die hier te kunnen eten. De Nederlandse journalist Rik Rensen schreef er een column over in het tijdschrift Italië Magazine.
Al deze middenstanders hebben zo hun eigen economisch overlevingsmodel: vaak is en was het pand al in eigendom van opa en oma die al met pensioen zijn; zij doen een beetje mee en manlief heeft nog een extra baan bij de spoorwegen of als bouwvakker; alle beetjes helpen. Overal in de streek, ook in ons dorp, is er ’s-middags een ‘menu del lavoratore’ te krijgen voor rond de 10 euro speciaal voor de mensen die natuurlijk warm moeten eten, maar die door hun werk te ver van La Mamma zijn. Zoals elk dorp heeft ook Piana een jaarlijks dorpsfeest waar aan lange tafels plaatselijke gerechten worden gegeten en je vervolgens een dansje kunt maken op de muziek van de plaatselijke orkesten. Trouwens bij elk feest in Italië staat het gezamenlijk eten en samenzijn centraal. Ja, zo zie je maar dat zo’n doorrij-dorpje toch veel te bieden heeft!
Van ons uit richting Savona, is Cairo Montenotte de dichtsbijzinde grotere plaats, een kwartier rijden: een klein stadje met een historisch centrum, bekend vanwege de Middeleeuwse feesten in augustus. ’s-Morgens en ook na 5 uur ’s middags is het er gezellig winkelen in de centrale Via Roma. Op donderdag-ochtend is er weekmarkt. Altare is bekend om de van oudsher aanwezige glasindustrie en is ook een leuk glasmuseum. Sassello is het centrum van de beroemde Amaretti (bitterkoekjes) en de paddestoelen-gastronomie. Een bezoek aan het centrum van het regionale park Beigua is de moeite waard (zie ook website www.parcobeigua.it waar 500 km wandelingen te vinden zijn). Piana Crixia heeft trouwens ook zijn eigen regionale park!
Roccaverano (op 18 km) is het hoogste punt van de Asti regio en de Langhe, beroemd om zijn panoramisch uitzicht op de Alpen en de typische D.O.P. Robbiola kaas. Voor de tweede huizen noemen we Roccaverano onze VIP-plek vanwege het bijzondere karakter van het dorp met zijn eeuwenoude muren die de terrasvormige heuvels versieren. Er is een leuk restaurantje op het dorpsplein naast de kerk , vlakbij de Saraceense toren, waar men op het café-terras (in de zomer) kan deelnemen aan een ‘aperi-cena’; een mix van een aperativo en het avondeten (cena).
Cortemilia (op 23 km) is een klein provinciestadje en centrum van de beroemde hazelnotenteelt (Ferrero). Je kunt er alles krijgen. Natuurlijk ook hier een weekmarkt (op vrijdag) waarbij het bijzondere is dat de markt zich bevindt aan weerszijden van de rivier de Bormida (di Millesimo). Ook hier diverse restaurants en bijzondere winkels met typische produkten uit de streek.
Op 35 km richting noord ligt Acqui Terme, een stadje waar we geregeld komen, bijvoorbeeld op dinsdag- of vrijdag-ochtend, wanneer er markt is. Het is een oud Romeins cultuurstadje bekend om zijn thermen en kuuroorden. In het centrum ligt de ‘Bollente’, een fontein met warm water van de thermen van 76 graden. Verder is Acqui het gastronomisch centrum van de regio Monferrato met uitgebreide mogelijkheden voor wijnproef-excursies en culinaire ontmoetingen. In het najaar zijn er bekende oogst- en wijnfeesten.
De kust
Voor het overgrote deel van de Italianen betekent vakantie: “andiamo al mare”, dus naar zee, waar ze hun hotel boeken maar ook een vaste plaats reserveren bij de ‘bagni’, het strandtentje. Dit vindt nog steeds bij voorkeur plaats in de maand augustus en ook warme weekenden vòòr en nà de zomervakantie zorgen voor een drukke bezetting in de bekende kustplaatsen aan de Bloemenriviera: warm, moeilijk parkeren en in de weekenden vaak lange files op de heen- en terugweg. Noord-europeanen zijn niet zo bekend met dit ‘bagni-fenomeen’ met zijn 5 rijen parasols die gehuurd kunnen worden, toch is er ook een deel van deze mooie stranden gratis en openbaar toegankelijk.
Het is er levendig en iedereen kan hier zijn hart ophalen aan het typische italiaanse strandleven, waar ‘la bella figura’ de boventoon voert: goed geklede, gespierde en gebruinde jongemannen, evenzo mooi gevormde vrouwen lijken een etalage voor de laatste mode van badkleding en zonnebrillen. Maar ook ‘La famiglia’ en de ‘amici’ met ‘La Mamma’ als de grote organisator zijn te zien, terwijl grootouders paraderen met hun kleinkinderen, die natuurlijk zoveel mogelijk verwend worden. Deze ‘bagni’ zijn een wereld op zich, waar bevriende families en vrienden al generaties lang samen de zomer doorbrengen: de kinderen spelen op het strand, de pubers doen hun eerste liefdes-ontdekkingen en natuurlijk wordt er aan lange tafels gezamelijk gegeten. Daarna een dutje thuis om weer energie op te doen voor de wandeling over de boulevard, het ‘apperitivo’ en ‘la cena’ in het gereserveerde restaurant, waar iedereen natuurlijk weer picobello gekleed verschijnt. Aan tafel wordt het avondmaal besteld, uitgebreid besproken en genuttigd. De kinderen gedragen zich als volwassenen, ze zijn eraan gewend om gewoon mee te doen tot laat op de avond. Een dronken Italiaan is zelden te zien: zij beginnen pas wijn te drinken bij het eten: de gehele cyclus van antipasti, primi, secondi wordt afgesloten met een ‘dolce’ met daarbij een zoete Moscato, mogelijk een digestivo na afloop, voor de ouderen. En dan? Dan wandelt iedereen nog een uurtje over de boulevards en in de gezellige straatjes, neemt nog een ijsje of een ’café’ waarna ouderen en kinderen naar bed gaan en de jongeren overleggen waar ze vanavond zullen gaan dansen.
Over de provincie Ligurië is veel te vertellen: over de Cinque Terre, waar je tegenwoordig een kaartje moet kopen om te mogen wandelen, de grotten van Toirano, de eerder genoemde stranden en nog veel meer; het is bijvoorbeeld de meest beboste provincie van Italie! De hoofdstad is Genua en dat is precies een uur rijden van ons vandaan, met zijn antieke smalle, soms donkere steegjes, de ‘budella’ (darmen!), zo typisch voor deze stad, maar ook de brede straten met prachtige ‘palazzo’s’, het beroemde Aquarium en de Porto Antico en natuurlijk de vele mooie winkels.
Wandelen kan overal: van Santa Margherita naar Portofino, in het elegante Alassio met zijn beroemde Muretto of, voor tuinliefhebbers, in Villa Hanbury vlakbij Ventimiglia of gewoon in het gezellige Savona, iets meer dan een half uur rijden bij ons vandaan, waar iedere dag om zes uur ’s middags, op het Piazza Mameli, één minuut stilte gehouden wordt om de gevallenen in alle oorlogen te herdenken. Wandelen in de prachtige overdekte galerijen van via Pietro Paleocapa, richting zee naar de het gezellig opgeknapte havencomplex. Op maandag is er de gehele dag weekmarkt in Savona.
De wijnstreek
Als je de bovengenoemde provinciale wegen van de streek volgt dan rijdt je in feite door de valleien van 4 rivieren die de streek van zuid naar noord doorkruisen. De oostelijke begrenzing is de rivier de Erro, middenin de Bormida en de Belbo en een westelijke begrenzing door de Tanaro. Deze rivieren vloeien samen en eindigen uiteindelijk in de Po die haar weg vervolgt naar de Adriatische Zee.
Italianen komen vooral in het voorjaar voor de eerste wandeluitstapjes en in het najaar vanwege de wijn- en truffel-feesten in de culinare centra Alba, Asti en Acqui Terme. In de vroege herfst zijn de prachtige panoramische tochtjes in de streek geliefd vanwege het fantastische kleurenspectrum van de wijngaarden en gemengde bossen. Bovendien is het najaar de tijd voor de paddestoelen en de witte truffels, die overigens in ons eigen streekje gevonden worden, zelfs op ons eigen landgoed! Natuurlijk wordt dit alles aangevuld met gevogelte en wild van het dan geopende jachtseizoen.
Zuid Piemonte is vooral beroemd om zijn wijnen, waarvan er een aantal tot de beste van Italië behoren, zoals de Barolo, Barbaresco, Nebbiolo, Barbera, Dolcetto en Moscato d'Asti. De lokale keuken is beroemd in heel Italië en daarbuiten (Slowfood, geboren in Bra). Langhe, Monferrato en Roero werden in juni 2014 toegevoegd aan het Unesco Werelderfgoed. Van ons uit is het precies een uur rijden naar Alba door deze prachtige streek, via de bekende wijnstadjes Barolo, La Morra, Monforte, Serralunga d'Alba en Barbaresco. Overal onderweg kan men wijn proeven en kopen bij de verschillende wijnhuizen.
De bergen
Met bergen in de buurt bedoelen we in dit verband de Alpen aan de zijde van de Franse grens. Hierover moeten wij kort zijn, omdat wij zelf niet van skieën houden! Wij horen wel van onze vrienden, dat zij geregeld een dag gaan skiën; zo is er bijvoorbeeld een speciale bus die daarvoor ’s morgens vroeg uit Cairo Montenotte vertrekt en ’s avonds daar weer terugkomt. Skieën kun je op 1,5 uur rijden in de buurt van Mondovì en Cuneo. Bekende skiplaatsen zijn Fraboso, Prato Nevoso en Limone.
De charme...
Alweer zestien jaar wonen en werken we in deze ‘vergeten streek’. We hebben al bijna even zoveel jaren een kleine toeristische activiteit: het verhuren van onze huizen aan vakantiegangers; bovendien werken we al die jaren ook samen met een plaatselijke makelaar die we assisteren bij de verkoop van onroerend goed aan buitenlanders. In 1999 waren we zo’n beetje de ‘eerste buitenlanders’ hier, naast een handjevol Zwitsers, die het hier al 20 jaar eerder ontdekten. En zo waren we onderdeel en pioniers van de ontwikkeling van deze streek, samen met de eerste kopers, waarvan er velen intussen goede vrienden zijn geworden. Het voorrecht om hier een verblijfsplek te hebben, wordt steeds meer gedeeld met gelijkgezinden: echte Italië-kenners, die houden van rustig en authentiek toerisme dat ook steeds meer gewaardeerd wordt door VIPS, die hier hun plekje hebben gevonden in de oase van rust en vooral privacy, waardoor ze de door hun gewenste anonimiteit vinden buiten het werk en het publieke domein. De combinatie van totale rust met de vele verschillende mogelijkheden voor vertier zijn – wat ons betreft – werkelijk uniek.
www.immobiliareipi.it
www.verhuur.jnoyon.com
Johanna Noyon
